Inspekcja lokalu użytkowego przez wynajmującego stanowi częste zarzewie konfliktu między stronami umowy najmu. Wynika to z faktu, iż Kodeks cywilny nie przewiduje wprost możliwości dokonywania inspekcji wynajmowanego lokalu, a same strony najczęściej pomijana tą kwestię w umowie najmu. Interpretacja przepisów pozwala zaś na obronienie zarówno racji najemcy, jak i wynajmującego.
Określenie procedury inspekcji lokalu użytkowego w umowie
Z uwagi na brak stosownej regulacji w Kodeksie cywilny, w interesie obu stron umowy najmuj jest określenie procedury inspekcji lokalu użytkowego przez wynajmującego. Umowa najmu powinna przewidywać w szczególności częstotliwość wizyt wynajmującego oraz pory dnia i okoliczności w jakich mogą być przeprowadzane.
W przypadku gdy strony nie uregulują w umowie najmu zasad przeprowadzania inspekcja lokalu użytkowego przez wynajmującego, dla obrony swoich racji każdej ze stron pozostaje powoływanie się na przepisy Kodeksu cywilnego. Niestety ich interpretacja nie pozwala w sposób jednoznaczny rozstrzygnąć ewentualnego sporu.
Jak najemca powinien bronić się przed wstępem wynajmującego do lokalu?
W pierwszej kolejności najemca może bronić przepisami dotyczącymi ochrony prawa własności, które zgodnie z przepisami art. 690 Kodeksu cywilnego mają odpowiednie zastosowanie również do ochrony praw najemcy do używania lokalu. Chodzi tu o przepisy art. 222 § 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z treścią którego „przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń”. Oznacza to, że najemca może żądać od wynajmującego np. opuszczenia używanego lokalu i niewchodzenia do niego.
Ponadto najemca może powoływać się na przepisy art. 659 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z treścią którego „przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony”. Przez umowę najmu wynajmujący oddaje bowiem najemcy lokal do swobodnego używania „na wyłączność” – oczywiście jeżeli umowa nie zawiera żadnych ograniczeń w tym zakresie.
Jak wynajmujący powinien uzasadniać żądanie wstępu do lokalu?
Prawo wynajmującego do inspekcji lokalu można wyprowadzić natomiast z ogółu przepisów Kodeksu cywilnego określających obowiązki najemcy i uprawnienia wynajmującego w razie ich naruszenia. Oczywistym jest bowiem, że wynajmujący powinien mieć możliwość kontroli prawidłowości wykonywania umowy przez najemcę, tak aby w razie jej naruszenia móc skorzystać z nadanych mu prawem uprawnień.